Teoria optymalnego opodatkowania

Dwuwymiarowy wykres ceny (na osi Y) i ilości (na osi X), z dwiema krzywymi: rosnącej podaży i malejącego popytu. Miejsce przecięcia się krzywych wyznacza punkt równowagi rynkowej. W zwykłej sytuacji podatek oddala ceny i ilość od równowagi, a dochód jaki przynosi jest mniejszy od straty jaką tworzy. — W prostym modelu podaży i popytu podatek nie tylko przechwytuje część zysku konsumentów i producentów, ale dodatkowo zmniejsza cały rynek o zbędną stratę społeczną (żółty obszar na obrazku). Skala tego zjawiska, oraz stopień w jakim ciężar podatku spada na jedną lub drugą grupę, zależy od elastyczności podaży i popytu (intuicyjnie, nachylenia obu krzywych).

Teoria optymalnego opodatkowania – dział ekonomii zajmujący się analizą i projektowaniem systemów podatkowych i transferowych, w kontekście maksymalizacji wybranej funkcji dobrobytu społecznego lub podobnego kryterium. Dobór kryterium jest kwestią normatywną i etyczną; często stosuje się podejścia utylitarne, choć nie jest to bezkrytycznie przyjmowany standard^[1]^[2]^[3]^[4]^[5].

Podatki i transfery mogą wpływać na ogólny dobrobyt negatywnie, ograniczając swobodę finansową płatników i wprowadzając zniekształcenia ekonomiczne, oraz pozytywnie, np. jeśli finansują dobra publiczne lub kompensują jakieś koszty zewnętrzne. Relatywna wielkość obu efektów zależy m.in. od elastyczności podaży i popytu pracy, dóbr i usług obłożonych podatkami, oraz użyteczności dochodu. Czynniki te determinują także przerzucalność podatków, czyli to, kto rzeczywiście ponosi ciężar danin. Znaczenie może mieć też wiele dodatkowych czynników, takich jak koszty administracyjne, unikanie opodatkowania, migracje i handel międzynarodowy – oraz pozostały kontekst polityki fiskalnej i monetarnej. W rezultacie badacze stoją przed zadaniem wyboru funkcji dobrobytu oraz modelu gospodarki i systemu podatkowego, oszacowania jego poszczególnych parametrów i rozwiązania całego problemu optymalizacyjnego^[3]^[6]^[7]^[8].

↑ KingaK. Gruziel KingaK., Istota i założenia optymalizacji podatkowej – wybrane aspekty, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” (nr 77), 2009, s. 175–186, ISSN 2081-6979 [dostęp 2019-04-07] (pol.).
↑ MatthewM. Weinzierl MatthewM., N. GregoryN.G. Mankiw N. GregoryN.G., The Optimal Taxation of Height: A Case Study of Utilitarian Income Redistribution, Rochester, NY, 1 maja 2009 [dostęp 2019-04-08] (ang.).
↑ ^a ^b N. GregoryN.G. Mankiw N. GregoryN.G., MatthewM. Weinzierl MatthewM., DannyD. Yagan DannyD., Optimal Taxation in Theory and Practice, „Journal of Economic Perspectives”, 23 (4), 2009, s. 147–174, DOI: 10.1257/jep.23.4.147, ISSN 0895-3309 [dostęp 2019-04-08] (ang.).
↑ LouisL. Kaplow LouisL., Optimal Taxation, Peter KennethP.K. Newman (red.), [w:] The New Palgrave Dictionary of Economics, London: Palgrave Macmillan UK, 2008, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_1574-2, ISBN 978-1-349-95121-5 [dostęp 2019-04-08] (ang.).
↑ N GregoryN.G. Mankiw N GregoryN.G., Spreading the Wealth Around: Reflections Inspired by Joe the Plumber, „Eastern Economic Journal”, 36 (3), 2010, s. 285–298, DOI: 10.1057/eej.2010.22, ISSN 0094-5056 [dostęp 2019-04-09] (ang.).
↑ 2. The Economic Approach to Tax Design, [w:] James AlexanderJ.A. Mirrlees James AlexanderJ.A. i inni, Tax by design: the Mirrlees review, Oxford: Oxford University Press, 13 września 2011, ISBN 978-0-19-161759-1, OCLC 761694695 [dostęp 2019-04-08] .
↑ MikhailM. Golosov MikhailM., AlehA. Tsyvinski AlehA., Optimal Fiscal and Monetary Policy (with Commitment), Peter KennethP.K. Newman (red.), [w:] The New Palgrave Dictionary of Economics, London: Palgrave Macmillan UK, 2008, s. 1–6, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_2140-1, ISBN 978-1-349-95121-5 [dostęp 2019-04-08] (ang.).
↑ MikhailM. Golosov MikhailM., AlehA. Tsyvinski AlehA., Optimal Fiscal and Monetary Policy (Without Commitment), Peter KennethP.K. Newman (red.), [w:] The New Palgrave Dictionary of Economics, London: Palgrave Macmillan UK, 2008, s. 1–4, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_2821-1, ISBN 978-1-349-95121-5 [dostęp 2019-04-08] (ang.).

[:0-1] KingaK. Gruziel KingaK., Istota i założenia optymalizacji podatkowej – wybrane aspekty, „Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” (nr 77), 2009, s. 175–186, ISSN 2081-6979 [dostęp 2019-04-07] (pol.).

[2] MatthewM. Weinzierl MatthewM., N. GregoryN.G. Mankiw N. GregoryN.G., The Optimal Taxation of Height: A Case Study of Utilitarian Income Redistribution, Rochester, NY, 1 maja 2009 [dostęp 2019-04-08] (ang.).

[:1-3] N. GregoryN.G. Mankiw N. GregoryN.G., MatthewM. Weinzierl MatthewM., DannyD. Yagan DannyD., Optimal Taxation in Theory and Practice, „Journal of Economic Perspectives”, 23 (4), 2009, s. 147–174, DOI: 10.1257/jep.23.4.147, ISSN 0895-3309 [dostęp 2019-04-08] (ang.).

[:9-4] LouisL. Kaplow LouisL., Optimal Taxation, Peter KennethP.K. Newman (red.), [w:] The New Palgrave Dictionary of Economics, London: Palgrave Macmillan UK, 2008, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_1574-2, ISBN 978-1-349-95121-5 [dostęp 2019-04-08] (ang.).

[:15-5] N GregoryN.G. Mankiw N GregoryN.G., Spreading the Wealth Around: Reflections Inspired by Joe the Plumber, „Eastern Economic Journal”, 36 (3), 2010, s. 285–298, DOI: 10.1057/eej.2010.22, ISSN 0094-5056 [dostęp 2019-04-09] (ang.).

[:2-6] 2. The Economic Approach to Tax Design, [w:] James AlexanderJ.A. Mirrlees James AlexanderJ.A. i inni, Tax by design: the Mirrlees review, Oxford: Oxford University Press, 13 września 2011, ISBN 978-0-19-161759-1, OCLC 761694695 [dostęp 2019-04-08] .

[:10-7] MikhailM. Golosov MikhailM., AlehA. Tsyvinski AlehA., Optimal Fiscal and Monetary Policy (with Commitment), Peter KennethP.K. Newman (red.), [w:] The New Palgrave Dictionary of Economics, London: Palgrave Macmillan UK, 2008, s. 1–6, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_2140-1, ISBN 978-1-349-95121-5 [dostęp 2019-04-08] (ang.).

[:11-8] MikhailM. Golosov MikhailM., AlehA. Tsyvinski AlehA., Optimal Fiscal and Monetary Policy (Without Commitment), Peter KennethP.K. Newman (red.), [w:] The New Palgrave Dictionary of Economics, London: Palgrave Macmillan UK, 2008, s. 1–4, DOI: 10.1057/978-1-349-95121-5_2821-1, ISBN 978-1-349-95121-5 [dostęp 2019-04-08] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]